سلیس یا دی اکسید سیلیسیوم (SiO2) یکی از پراکنده‌ترین کانی‌های حاضر در سطح زمین است که در خانواده کانی‌های سیلیکات قرار می‌گیرد. این ترکیب اکسیدی به نمای بزرگی از پوسته زمین ساختار می‌دهد و چندین معدن سلیس در ایران به استخراج این کانی مشغول هستند. سلیس به‌عنوان یک ترکیب شیمیایی با رنگ سفید، از ترکیب سیلیکون و اکسیژن به دست می‌آید و در صنعت تصفیه آب و سایر حوزه‌های صنعتی کاربرد‌های فراوانی دارد. نکات مهمی در رابطه با پودر سلیس وجود دارد که در این مقاله به آن اشاره می‌کنیم. همراه ما باشید.
سلیس بر اساس اندازه دانه‌ها و درجه خلوص دسته‌بندی می‌شود. این ماده تنوع زیادی دارد و می‌توان گفت که هر کانی که در ساختار آن “SiO2″ وجود داشته باشد، به‌عنوان سلیس شناخته می‌شود. در برخی صنایع نیاز به سلیس با ذرات بسیار کوچک وجود دارد و این ذرات با استفاده از دستگاه سنگ‌پودر ساخته می‌شوند. پودر سلیس بیشترین کاربرد را در تولید قالب‌های ریخته‌گری و ساخت بدنه کوره‌ها دارد.
در بسیاری از کاربرد‌های صنعتی، پودر سلیس به‌عنوان یک پرکننده و منبسط‌کننده مؤثر به کار می‌رود. این کاربرد‌ها شامل موارد می‌شوند:
در پوشش قایق‌ها و کشتی‌های دریایی برای افزایش مقاومت در برابر سایش و خورندگی از سلیس میکرونیزه شده به‌عنوان ماده‌ی سندبلاست در دیواره‌ها استفاده می‌شود.
سلیس در صنعت پلاستیک، ویژگی‌های دی‌الکتریک را فراهم می‌کند و مقاومت محصول نهایی را افزایش می‌دهد؛ همچنین به علت پایداری شیمیایی‌اش به‌عنوان یک پرکننده خنثی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از سلیس در صنعت مواد شیمیایی برای تولید موادی مانند سیلیکات سدیم، تتراکلرید سیلیسیم و ژل‌های سیلیسیم استفاده می‌شود. این مواد شیمیایی در شوینده‌های خانگی و صنعتی، تولید مواد الیاف نوری و حذف ناخالصی‌ها از روغن مخصوص پخت و پز و نوشابه‌های تخمیری به کار می‌روند.
در زمینه رنگ‌سازی هم سلیس نقش مهمی را ایفا می‌کند. از این ماده به‌عنوان یک منبسط‌کننده و رنگ دانه در محصولات مختلف استفاده می‌شود. خلوص بالا و خصوصیات عملکرد سلیس در بهبود جذب روغن، یکنواختی رنگ و مقاومت در برابر آلودگی، کپک، ترک برداشتن و هوازدگی تأثیرگذار است.
سلیس فرآوری شده در لعاب و صنعت کاشی و سرامیک نیز نقش بسیار حیاتی دارد. این ماده در تمامی محصولات سرامیکی از جمله ظروف غذاخوری، وسایل بهداشتی و کاشی‌های کف و دیوار استفاده می‌شود. سلیس در بدنه سرامیک به‌عنوان یک ساختار اسکلتی عمل می‌کند که اجزای رسی و گدازآور روی آن چسبانده می‌شوند.
برای اصلاح انبساط گرمایی، تنظیم خشک شدن و انقباض و بهبود یکپارچگی ساختاری و ظاهر از “SiO2“ استفاده می‌شود. محصولات سلیس پودری نیز در کوره‌های صنعتی با دما‌های بالا به منظور مقاومت در برابر اسید‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استفاده از سلیس در تولید چسب کاشی به منظور اتصال کاشی و سرامیک در فضا‌های داخلی و سطوح متنوع یکی از راه‌حل‌های بسیار مؤثر است. این چسب‌های مخصوص با داشتن قدرت چسبندگی و مقاومت بالا، امکان اتصال دقیق کاشی و سرامیک به سطوح مورد نظر را فراهم می‌کنند.
این محصولات با کاهش نفوذ نم و رطوبت، از جدا شدن کاشی و سرامیک در برابر باران و برف جلوگیری می‌کنند. سلیس در ترکیب چسب‌های کاشی و سرامیک به نحوی کاربرد دارد که قدرت چسبندگی این چسب‌ها به طور ملموس افزایش می‌یابد.
سلیس در صنعت ریخته‌گری دارای مقاومت بالایی در برابر افزایش دما است و به دلیل این ویژگی، در تولید قالب‌های اصلی و بدنه کوره‌های ریخته‌گری به کار می‌رود.
سلیس در تولید آجر ماسه‌آهکی به دلیل مقاومت بالای دانه‌های خود در برابر ضربه و دمای ذوب ۱۴۷۰ درجه سانتی گراد، جایگاه ارزنده‌ای دارد. این ماده باعث ایجاد نمایی مقاوم در برابر آتش سوزی می‌شود و آجر‌ها به‌صورتی کاملاً غیرقابل اشتعال شکل می‌گیرند. همچنین مقاومت دانه‌های سلیس به اثرات اسیدی باران در شهر‌های آلوده، از تأثیرات منفی بر کیفیت آجر‌ها جلوگیری می‌کند.
در زمینه بتن و سیمان هم سلیس با داشتن محدوده انبساط پایین و قدرت چسبندگی بالا، به‌عنوان یک جزء مؤثر در گروت‌ریزی، ساخت پل و کانال‌های آبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده باعث می‌شود تغییرات دما تأثیر منفی بر بتن نگذارد به ویژه از شکستگی و ترک‌ها جلوگیری می‌کند. سلیس منجر به افزایش استحکام و عمر مفید ساختمان می‌شود.
در صنعت شیشه‌سازی، سلیس به‌عنوان ماده اولیه اصلی در تولید شیشه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده پس از ذوب در کوره‌های خاص به شکل شفاف و بی‌رنگ تبدیل می‌شود و در قالب‌های خاص قرار می‌گیرد؛ سپس با استفاده از فشار هوا به شکل‌های مختلف در می‌آید.
این فرایند تولید انواع ظروف شیشه‌ای و شیشه‌های مورد استفاده در ساختمان‌سازی و دیگر صنایع را فراهم می‌کند. سلیس باید دارای درجه خلوص بسیار بالا است و جلوی کدر شدن شیشه را می‌گیرد.
این روز‌ها، انواع مختلف سلیس در صنعت به کار می‌رود. موارد ذکر شده در مقاله تنها بخش کوچکی از این فعالیت‌های گسترده بودند. در هر صنعتی که مشغول به کار هستید به مواد سلیس دار احتیاج پیدا می‌کنید؛ حتی شاید مجبور شوید برای برخی از کار‌های شخصی خودتان هم از آن استفاده کنید.